Biobased bouwen: ambitie genoeg, nu de rest nog
Voor me zitten Johan en Irene. Johan en Irene hebben een bouwkavel weten te bemachtigen aan de rand van een dorp in de buurt van een stad met voorzieningen. Johan en Irene hebben plannen. Ze willen een huis bouwen voor de toekomst, hún toekomst. Als het even kan worden ze oud op hun nieuwe stek. Er komt een badkamer op de begane grond, dat is zeker, of in ieder toch aansluitingen en leidingen. De achterkant van de inpandige garage kan later worden omgedoopt tot slaapkamer. Ze hebben hun huiswerk gedaan.
‘Biobased,’ zegt Johan, ‘we willen biobased bouwen.’ Irene knikt. Als ik vraag wat ze daarmee bedoelen, pakt Johan een tablet uit zijn tas. Hij laat me een slideshow zien. Isovlas als basis, ten minste één wand met oude spijkerbroeken (ze zijn al aan het inzamelen). Irene noemt bamboe, want dat groeit snel. Beton is uit den boze, stro een optie. Johan heeft over lichtgewicht bouwblokken van mycelium (schimmels) gelezen, maar geeft toe dat hij dat nog niet helemaal voor zich ziet. De term kruislaaghout valt. ‘Ja,’ zegt Irene tot slot, ‘we willen echt iets moois neerzetten.’
Bio based bouwen is hot. Er is geen leverancier die er niet over schrijft in zijn brochure. Jaarverslagen hebben er de mond vol over. Als we biobased gaan bouwen, zo luidt de belofte, komt alles goed. Dan verminderen we de ecologische voetafdruk van de bouwsector en sparen we het milieu. Het enige wat we hoeven te doen: milieubelastende materialen zoals staal en beton vervangen door biologische alternatieven. Hennep bijvoorbeeld. Meng dat met kalk en er ontstaat een isolerend bouwblok.
Ik zie het voor me. Het lijkt me bovendien een geweldige uitdaging. Ik heb het na al die jaren wel gezien met betonmortel en vurenhout. Het kan beter, mooier, duurzamer. De ambitie van Johan en Irene spreekt me aan.
Als ik de volgende keer met Johan en Irene om tafel zit, laat ik ze de schets zien die onze ontwerpers hebben gemaakt. Ze zijn meteen enthousiast. Onze calculator heeft – op hoofdlijnen – uitgerekend wat de toekomst van Johan en Irene gaat kosten. Als ik dat tabel onder hun ogen schuif, verdwijnt de vreugde. Ze kijken elkaar aan, Irene schuift haar stoel meteen achteruit. Johan wil aan een zin beginnen, die begint met ‘ja maar’.
Ik laat hem zijn zin niet afmaken. Het was allemaal voorzien. In een ander tabel heeft onze calculator hun toekomst uitgerekend met gangbare materialen: glaswol, een houtskelet van vurenhout en de gangbare oranje snelbouwblokken om de boel binnen af te kaderen. Snel schuif ik de alternatieve berekening onder hun neus. Pas als ze het totaalbedrag, dikgedrukt en omcirkeld, zien ontspannen ze weer. Alsof hun hele toekomst hardhandig om zeep was geholpen en ze nu wakker worden en zich realiseren dat het maar een droom was. ‘Gelukkig,’ zeggen ze in koor. ‘We waren even bang dat…’
Over mycelium en kruislaaghout zal het de komende maanden niet meer gaan. Voor Johan en Irene bouwen we een goed geïsoleerd, zelfvoorzienend huis zonder gasaansluiting. Ondertussen zal ik met andere opdrachtgevers vergelijkbare gesprekken voeren. De uitkomst zal steeds hetzelfde zijn: uiteindelijk beslist de portemonnee, hoe groot de ambitie ook is. Het is een vicieuze cirkel: zo lang isovlas en hennepbeton niet op grote schaal worden toegepast, blijft de prijs hoog – te hoog. Vraag en aanbod, weet je wel. Ze zijn er hoor, visionairs met een goed gevulde portemonnee. Maar het is als schatzoeken: je komt ze maar zelden tegen en voor de wereldorde maken ze geen verschil.

Wat wel? Het is aan, u raadt het al, de overheid. Subsidies, normeringen, restricties. De elektrische auto is ook, of beter gezegd, alleen om die reden een succes aan het worden. Oude diesels worden geweerd uit binnensteden, de motorrijtuigenbelasting van elektrische auto’s is laag en op een occasion krijg je tweeduizend euro subsidie. Het goede nieuws: de overheid heeft eerste stappen gezet op het gebied van schone bouw. Zo moeten nieuwe woningen al enige tijd een MPG score halen. MPG staat voor milieuprestatie gebouwen. De huidige norm halen we inmiddels makkelijk, vooral door goed te isoleren en alle kiertjes te dichten. Isovlas en dergelijke hebben we daarvoor nog niet nodig. De ambitie moet dus omhoog.
Die plannen liggen er ook. Het was de bedoeling om de MPG per 1 juli 2025 aan te scherpen. Want: het moet groener. Maar nu blijkt dat we groen ook weer niet zó belangrijk vinden. De aanscherping van de regels voor milieuvriendelijk materiaalgebruik in nieuwe huizen is namelijk op losse schroeven komen te staan, zo bleek deze week (voor de Cobouw abonnees). minister Mona Keijzer overweegt het plan op de lange baan te schuiven. Slecht nieuws voor Johan en Irene en al die anderen met goede zin en groene plannen. Aan de wil ligt het niet, maar aan de prijs die ze willen betalen zit toch echt een limiet.