Warmtepomp in een bestaande woning, goed idee?

Een doorsnee wens van een doorsnee stel op een doorsnee werkdag in 2020: ‘Onze CV is toe aan vervanging, doe ons maar zo’n warmtepomp.’

Dan zeg ik: ‘Wat leuk, grote ambities. Goed bezig!’

Zij: ‘Ja! We willen energieneutraal wonen. Nul op de meter als het even kan.’

Ik: ‘Dus jullie willen een nieuw huis bouwen?’

Zij: ‘Een nieuw huis? Nee, nee, welnee, we willen onze bestaande woning klaarmaken voor de toekomst. In 2050 moeten we allemaal energieneutraal wonen, toch?’

Wat ze zeggen klopt: vanaf 2050 moet iedere woning – oud en nieuw – net zoveel energie opwekken als er verbruikt wordt.

Ik gniffel en vraag door. Het bestaande huis van het stel blijkt een rijwoning uit de jaren dertig met houten vloeren. Door de jaren heen is er dubbel glas geplaatst, net als isolerende voorzetwanden aan de voor en achterzijde van de woning. De zolder is geïsoleerd met isolerende platen aan de binnenzijde. Kortom: een woning uit duizenden. Een woning waarvoor 2050 nog ver weg is. 

Nieuw en oud: twee verschillende werelden

En dus vertel ik het verhaal dat ik de laatste tijd zo vaak vertel: een nieuwe woning of een bestaande woning, dat zijn twee verschillende werelden. Bedenk dus bij alles wat je leest: gaat het hier over nieuwbouw anno 2020 – of niet? Een warmtepomp is een typisch nieuwbouw anno 2020-apparaat. Warmtepompen verdienen zichzelf terug omdat de huizen waarin we ze plaatsen nauwelijks warmte nodig hebben. Dát is het succes van de warmtepomp, niet de pomp maar de lage energiebehoefte. De badkuip verliest nauwelijks water, dus is er weinig water nodig om de badkuip vol te houden – dat idee.

Zet daar de bestaande woning van dit stel tegenover. Dermate goed isoleren en zoveel kiertjes dichten dat een warmtepomp in deze jaren dertig woning rendeert is simpelweg onmogelijk. Daarvoor is de energiebehoefte te groot. In het huis van dit stel kom je niet meer op de plekken waar je móét komen, de fundering bijvoorbeeld. Dit heeft te maken met thermische onderbrekingen, maar ik zal het voor nu niet al te technisch maken. Waar het op neer komt: de badkuip verliest veel meer water. De warmtepomp kan de vraag niet aan.

‘Wat kunnen we wel doen?’ 

Energiebehoefte

Twee woorden: isoleren, zonnepanelen. Henk Wegkamp heeft er op de site van Dantuma-Wegkamp meerdere onderhoudende stukken over geschreven. Zonnepanelen zijn volgens hem de oplossing voor de verduurzaming van bestaande woningen. En ik ben het met hem eens. De energiebehoefte van de woning: warmte (gas) en elektra. De warmtebehoefte duurzaam aanpakken is lastiger, dus richt je op elektra. Zonnepanelen vergen weinig onderhoud, zelf stroom opwekken rendeert, de investering betaalt zichzelf terug. Elektrisch koken reduceert de gasbehoefte en bovendien is het mogelijk om water elektrisch te verwarmen. In het ultieme geval – als er genoeg gaatjes en kiertjes zijn gedicht en er voldoende geïsoleerd is – blijkt het met zonnepanelen zelfs mogelijk om bestaande woningen energieneutraal te krijgen. Al is het een flinke kluif.

Tegen stellen als deze zeg ik daarom: maak een begin. Niet door de CV-ketel te vervangen door een warmtepomp, maar door de kruipruimte vol te storten met schuimbeton. Leg vloerverwarming aan zodat je met lage(re) temperaturen kunt verwarmen, leg het dak vol met zonnepanelen, isoleer, loop de kiertjes en gaatjes na. Daarmee is je huis misschien niet meteen energieneutraal, maar 2050 is nog een eind weg.