Anouk en Hans: onze droom is werkelijkheid geworden

'De mannen op de bouwplaats zijn echte vakmensen met oog voor detail.'

We vroegen Anouk en Hans of zij een review wilden plaatsen over onze samenwerking: de bouw van hun vrijstaande woning in Heeten. ‘Is dit wat? Kunnen jullie hier wat mee?’, reageerde Anouk in haar mail, daarmee verwijzend naar de bijlage. Openen, lezen, stil worden, intern delen, blije gezichten, twijfelen en nu toch maar delen. Omdat de tekst gewoon te mooi is om voor onszelf te houden. Bedankt Anouk en Hans – voor de uitgebreide review en voor de prettige samenwerking!

Tja, en dan heb je ineens een kavel gekocht. Het was (nog) niet onze bedoeling om te gaan verhuizen laat staan om een eigen huis te laten bouwen. We woonden immers heel fijn in onze oude buurt, maar wij hadden wel de droom om ooit (over een kleine 7 á 8 jaar) nog eens een stap naar een vrijstaande woning te maken. Die kans kwam veel eerder dan wij hadden kunnen vermoeden. Een groot pluspunt was dat er welstandsvrij gebouwd mocht worden. Natuurlijk zijn er wel kaders waar je je aan moet houden, maar je bent binnen die kaders wel vrij in het ontwerp en materiaalkeuze. De locatie in combinatie met welstandsvrij bouwen heeft ons over de streep getrokken.

En zo ben je ineens “grondbezitter”. We houden van het buitenleven, van ruimte, lucht en vrijheid. We hebben vaak gefantaseerd over hoe ons droomhuis eruit zou moeten komen te zien. Wij houden van stoer en industrieel. De wens was om dan ook een schuurwoning te bouwen met mooie gebinten. Wat gaat dat allemaal wel niet kosten? Wij hadden niet gedacht dat een geheel eigen ontwerp binnen ons budget zou passen. Eerlijk gezegd hadden wij het niet zo op ontwerpers. Die hebben vaak een visie die niet direct hetzelfde is als van de opdrachtgevers was onze gedachte. Ander vooroordeel dat wij hadden was dat er vaak esthetische oplossingen worden bedacht die er budgettair flink inhakken en in de praktijk totaal niet praktisch blijken te zijn.

Het liefst wilden we lokaal bouwen. Een bouwbedrijf die de omgeving kent en waardeert en oog heeft voor vakmanschap. Nooit gedacht dat het zo lastig was om überhaupt een aannemer te vinden. We hadden een heel lijstje met namen, maar velen wilden niet eens met ons in gesprek zeker als er nog in hetzelfde jaar gestart moest worden met de bouw. Geen interesse of we zitten vol was een veel gehoord antwoord op de vraag of men iets voor ons kon betekenen. Totdat we contact opnamen met Mensink. Zij stonden open voor een kennismakingsgesprek. We werden hartelijk ontvangen. Na nog een tweede gesprek hadden wij er een heel goed gevoel over. We kregen een handig boekje mee waarin heel eenvoudig het hele proces van het bouwen van een eigen huis nog eens wordt uitgelegd en wat er allemaal bij komt kijken en waar je rekening mee moet houden. Na alles nog eens op een rijtje te hebben gezet hebben wij opdracht gegeven voor het maken van een schetsontwerp.

We hadden een aantal uitgangspunten opgesteld met een paar sfeerimpressies en we zijn heel open geweest over het beschikbare budget. Want bij ons is de sky niet de limit en wij toveren er straks dan ook niet zomaar een halve ton erbij. Toen het schetsontwerp voor onze schuurwoning klaar was en wij werden uitgenodigd op kantoor om het te komen bekijken waren we helemaal overdonderd. Het was zelfs een beetje eng hoe goed onze woonwensen zijn vertaald in een prachtig ontwerp. Het was direct een schot in de roos! Echte grote concessies hebben we uiteindelijk niet hoeven doen. Ook wij droomden groots, maar naar mate je verder in het proces komt word je ook weer praktisch en hebben wij ons de vraag gesteld is dit nou echt nodig en past het wel binnen ons budget? De ontwerper daagde ons daarbij ook uit om uiteindelijk de juiste beslissingen te nemen. Daar ondersteunen ze je goed bij, bij Mensink. Zo wilden we graag in eerste instantie beneden slapen, maar dat betekende dat de woning eigenlijk buiten de toegestane 15 meter in lengte moest zijn. Dan kregen we een slaapkamer beneden plus nog een enigszins ruime woonkamer. Wij hadden ons niet gerealiseerd dat je dan op de bovenverdieping net zoveel ruimte krijgt als beneden. Terwijl we die ruimte boven helemaal niet nodig zijn.

De vraag werd dan ook gesteld waarom wij nu al beneden zouden willen slapen terwijl we een dynamisch gezin zijn. Dat kan ook anders en budgettair beter opgelost worden. Nu is het ontwerp zodanig dat de voorbereidingen al zijn meegenomen, dat als het straks nodig mocht zijn we gemakkelijk met een kleine verbouwing alsnog een slaapkamer met douche beneden kunnen realiseren. De enige concessie (ook budgetair) die wij hebben gedaan is uiteindelijk een aantal grote dakramen laten vervallen en de woning iets ingekort waardoor we wat meer budget over hielden voor wat extra meerwerk zoals luxere binnendeuren, upgrade van sanitair en wat extra aansluitpunten voor elektriciteit. Het hele bouwproces van ontwerp, kostenraming, planning, voorbereiding en uitvoering sloot naadloos op elkaar aan.

De mannen op de bouwplaats zijn echte vakmensen met oog voor detail. Daarnaast zijn ze trots op wat ze maken. Het is een hecht bouwteam dat naast hard werken ook nog schik met elkaar heeft. Dat is mooi om te zien. Het is een team wat goed op elkaar is ingespeeld en de lijnen zijn kort. Tuurlijk gaat er wel eens wat mis, maar dat wordt netjes besproken en de oplossing is mooier dan oorspronkelijk bedacht. Nu wonen we inmiddels al weer zo’n drie maanden in ons nieuwe huis en het voelt van begin af aan als ons thuis. We hebben nergens spijt van. Mensen zeggen vaak dat het bouwen van een huis één van de stress volste dingen in een mensenleven is. Wij hebben deze periode met plezier beleefd en hebben er juist veel energie van gekregen.

Warmtepomp in een bestaande woning, goed idee?

'Dermate goed isoleren dat een warmtepomp in een jaren dertig woning rendeert is onmogelijk.'

Een doorsnee wens van een doorsnee stel op een doorsnee werkdag in 2020: ‘Onze CV is toe aan vervanging, doe ons maar zo’n warmtepomp.’

Dan zeg ik: ‘Wat leuk, grote ambities. Goed bezig!’

Zij: ‘Ja! We willen energieneutraal wonen. Nul op de meter als het even kan.’

Ik: ‘Dus jullie willen een nieuw huis bouwen?’

Zij: ‘Een nieuw huis? Nee, nee, welnee, we willen onze bestaande woning klaarmaken voor de toekomst. In 2050 moeten we allemaal energieneutraal wonen, toch?’

Wat ze zeggen klopt: vanaf 2050 moet iedere woning – oud en nieuw – net zoveel energie opwekken als er verbruikt wordt.

Ik gniffel en vraag door. Het bestaande huis van het stel blijkt een rijwoning uit de jaren dertig met houten vloeren. Door de jaren heen is er dubbel glas geplaatst, net als isolerende voorzetwanden aan de voor en achterzijde van de woning. De zolder is geïsoleerd met isolerende platen aan de binnenzijde. Kortom: een woning uit duizenden. Een woning waarvoor 2050 nog ver weg is. 

Nieuw en oud: twee verschillende werelden

En dus vertel ik het verhaal dat ik de laatste tijd zo vaak vertel: een nieuwe woning of een bestaande woning, dat zijn twee verschillende werelden. Bedenk dus bij alles wat je leest: gaat het hier over nieuwbouw anno 2020 – of niet? Een warmtepomp is een typisch nieuwbouw anno 2020-apparaat. Warmtepompen verdienen zichzelf terug omdat de huizen waarin we ze plaatsen nauwelijks warmte nodig hebben. Dát is het succes van de warmtepomp, niet de pomp maar de lage energiebehoefte. De badkuip verliest nauwelijks water, dus is er weinig water nodig om de badkuip vol te houden – dat idee.

Zet daar de bestaande woning van dit stel tegenover. Dermate goed isoleren en zoveel kiertjes dichten dat een warmtepomp in deze jaren dertig woning rendeert is simpelweg onmogelijk. Daarvoor is de energiebehoefte te groot. In het huis van dit stel kom je niet meer op de plekken waar je móét komen, de fundering bijvoorbeeld. Dit heeft te maken met thermische onderbrekingen, maar ik zal het voor nu niet al te technisch maken. Waar het op neer komt: de badkuip verliest veel meer water. De warmtepomp kan de vraag niet aan.

‘Wat kunnen we wel doen?’ 

Energiebehoefte

Twee woorden: isoleren, zonnepanelen. Henk Wegkamp heeft er op de site van Dantuma-Wegkamp meerdere onderhoudende stukken over geschreven. Zonnepanelen zijn volgens hem de oplossing voor de verduurzaming van bestaande woningen. En ik ben het met hem eens. De energiebehoefte van de woning: warmte (gas) en elektra. De warmtebehoefte duurzaam aanpakken is lastiger, dus richt je op elektra. Zonnepanelen vergen weinig onderhoud, zelf stroom opwekken rendeert, de investering betaalt zichzelf terug. Elektrisch koken reduceert de gasbehoefte en bovendien is het mogelijk om water elektrisch te verwarmen. In het ultieme geval – als er genoeg gaatjes en kiertjes zijn gedicht en er voldoende geïsoleerd is – blijkt het met zonnepanelen zelfs mogelijk om bestaande woningen energieneutraal te krijgen. Al is het een flinke kluif.

Tegen stellen als deze zeg ik daarom: maak een begin. Niet door de CV-ketel te vervangen door een warmtepomp, maar door de kruipruimte vol te storten met schuimbeton. Leg vloerverwarming aan zodat je met lage(re) temperaturen kunt verwarmen, leg het dak vol met zonnepanelen, isoleer, loop de kiertjes en gaatjes na. Daarmee is je huis misschien niet meteen energieneutraal, maar 2050 is nog een eind weg.